حکایت در و دروازه
اگر فکر می‌کنید با این مقدمه و بدگویی پشت سر فضای مجازی، قرار است پوست شبکه‌های اجتماعی و اینترنت را بِکَنیم، اشتباه می‌کنید. این بار اگر هم پوست کندنی در کار باشد باید سراغ برخی اخلاق و رفتارهای اینترنتی و مجازی خودمان برویم که سبب می‌شوند وب‌گردی، مطالعه در فضای مجازی و رفت و آمد به شبکه‌های اجتماعی به جای اینکه سودی برای ما داشته باشد به نوعی بمباران اطلاعاتی تبدیل شود. اصلاً بیایید کلاهمان را قاضی کنیم و پس از چند دقیقه فکر کردن اعتراف کنیم به جز چت کردن و کَل‌کَل کردن‌های مجازی، در روز چقدر از وقتمان را صرف وب‌گردی تفریحی، کانال‌گردی، گروه نوردی و... می‌کنیم؟ حساب کنیم و تخمین بزنیم در این گردش‌های مجازی چه حجمی از اطلاعات ریز و درشت علمی و غیرعلمی را روی مغز و روح و روانمان آوار می‌کنیم؟ به این مثال‌های پیش پا افتاده که معمولاً ما را برای کلیک کردن وسوسه می کند دقت کنید: «کدام خوراکی‌ها کبد چرب را درمان می‌کنند؟... با این ترفندها سرعت گوشیتان را بالا ببرید... بهترین روش مدیریت مالی در خانه، اراده‌تان را با این توصیه‌ها تقویت کنید...رازهایی از اعماق کهکشان راه شیری، با همسر بی‌توجه و سر به هوا چه کنیم؟... شگفتی‌های اعماق اقیانوس و...». این اطلاعات و تیترهای جذابشان البته که چیزهای بدی نیستند و اگرهرکدام به تنهایی ذهن و فکر شما را برای نیم ساعت مشغول و درگیر مطالعه کنند بی‌شک نتایج خوبی هم خواهند داشت اما وقتی این اطلاعات مثل برق و باد جلو چشمتان ظاهر می‌شوند و بدون اینکه ردی از خود بگذارند، سریع‌تر از برق و باد هم از ذهن و مغزتان بیرون می‌روند. در واقع من و شما چشمهایمان را در و دروازه مغزمان می‌کنیم و می‌گذاریم این اطلاعات متنوع از یک طرف وارد مغزمان شده و بی‌هیچ پردازشی از طرف دیگر خارج شوند! 

جهل سفید
تازه این‌ها ساده‌ترین و شاید کم‌ضررترین حالت ممکن بود که مثال زدیم. نوع بدترش این است که ما انبوه اخبار و اطلاعات فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی را بدون هیچ پردازش و سبک و سنگین کردن، «خبر، علم و دانایی» حساب کنیم. نتیجه این ماجرا می‌شود نوعی احساس دانایی در اوج نادانی! پدیده‌ای که سبب می‌شود پس از مدتی احساس کنیم از هر ماجرا و جریانی باخبر و در آن حوزه صاحبنظرهستیم. اسم جدیدش را شاید بشود «جهل سفید» گذاشت یعنی چیزی توی مایه‌های جهل مرکبی که قدیمی‌ها می‌گفتند. «صائب تبریزی» شاید برای همین معتقد است:«چندان تلاش کن که ترا بی‌خبر کنند/چون بی‌خبر شدی ز جهان باخبر شوی!».
  اگر احتمالاً دوست دارید مغز و روحتان زیر بمباران کور اطلاعاتی فضای مجازی قرار نگیرد و البته امکان ترک و تحریم ناگهانی گوشیتان را هم ندارید برای شروع کار با خودتان قرار بگذارید نخست: به تیتر و خبرها و مطالب منابع معتبر و نه فقط جذاب اجازه بدهید وارد ذهن و مغزتان شوند. دوم: هر بار، یک حوزه و موضوع را انتخاب کرده و روی آن متمرکز شوید. سوم: فقط سه محور یا شاخه فرعی از موضوع انتخابی را در ذهن و فکرتان گسترش دهید و درباره آن بیشتر بخوانید و جست‌وجو کنید.          

خبرنگار: مجید تربت زاده